Sut y gall ffermwyr Cymru elwa o adnodd allyriadau amonia newydd

Lansiwyd adnodd ar-lein newydd yng Nghymru i helpu ffermwyr i leihau allyriadau amonia.

Mae’r Adnodd Aer Glân newydd, sydd ar gael ar wefan Cyswllt Ffermio, yn rhoi cyngor ymarferol ar y camau y gall ffermwyr eu cymryd i leihau allyriadau.

Mae colli amonia i’r aer yn golygu y collir nitrogen ar gyfer twf planhigion, felly trwy wella ansawdd yr aer gall busnesau ffermio elwa’n sylweddol, meddai Eirwen Williams, cyfarwyddwr rhaglenni gwledig gyda Menter a Busnes, sy’n darparu Cyswllt Ffermio ar ran Llywodraeth Cymru.

“Mae gwneud newidiadau realistig i arferion ffermio yn gallu bod yn dda i’r amgylchedd ac i fusnesau,” meddai.  

Mae’r adnodd yn cynnwys:

·       Dulliau o storio a chwalu slyri a thail

·       Awgrymiadau ar wasgaru gwrtaith

·       Newidiadau i ddeiet da byw

·       Ystyriaethau yn ymwneud â siediau

Ansawdd aer gwael yw un o’r risgiau mwyaf i’r amgylchedd ac i iechyd y cyhoedd yng Nghymru.

Datblygwyd yr adnodd mewn ymateb i ymrwymiad yng Nghynllun Aer Glân Cymru Llywodraeth Cymru i roi’r cyngor diweddaraf i ffermwyr ar sut y gallan nhw leihau allyriadau amonia.

Mae rhai ffermwyr eisoes wedi cymryd y cam cyntaf i leihau allyriadau amonia gyda chymorth Cyswllt Ffermio.

Ar Fferm Wern, safle arddangos Cyswllt Ffermio ger y Trallwng, mae ychwanegu bacteria nad yw’n heintus i amgylchedd yr ieir mewn fferm wyau maes yn lleihau lefelau amonia.

Mae straeniau diniwed o facteria a geir o’r pridd yn disodli’r bacteria niweidiol mewn tail er mwyn atal yr asid wrig rhag cael ei droi’n amonia.

Gosodwyd synwyryddion drwy’r sied fel rhan o brosiect Cyswllt Ffermio i fesur amonia a lefelau carbon deuocsid yn ogystal â thymheredd a lleithder; mae’r rhain yn achosi i’r systemau anweddu weithio’n awtomatig gan chwistrellu bacteria nad yw’n heintus ar adegau penodol a phan mae’r data a gesglir yn dangos cynnydd.

Dengys y canlyniadau hyd yma ostyngiad o 50% ar lefelau amonia blaenorol.

Mae cynhyrchwr wyau maes arall, Llyr  Jones, hefyd wedi cael cymorth gan Cyswllt Ffermio yn ei ymgais i leihau’r lefelau amonia sy’n gysylltiedig â chynlluniau ehangu ar ei ddaliad ger Corwen.

Yn ystod astudiaeth a ariannwyd gan Raglen Cyfnewidfa Rheolaeth Cyswllt Ffermio, dysgodd Mr Jones sut y gall mathau o adar sy’n defnyddio porthiant yn effeithlon leihau’r amonia a gynhyrchir.

Gall mân newidiadau o ran arferion ffermio bob dydd, fel glanhau’r siediau ieir bob dydd yn  hytrach na dwywaith yr wythnos, helpu ffermwyr i leihau llygredd aer hefyd, meddai Mr  Jones.  

Mae ffermwyr yn cael eu hannog i ddefnyddio’r Adnodd Aer Glân i  gymryd camau tuag at ddyfodol gwyrddach.

Mae’r adnodd ar gael yma https://businesswales.gov.wales/farmingconnect/cy/improving-air-quality.

Mae Cyswllt Ffermio, sy’n cael ei ddarparu gan Menter a Busnes a Lantra, yn cael ei gyllido drwy Cymunedau Gwledig Llywodraeth Cymru – Rhaglen Datblygu Gwledig Cymru 2014-2020, a ariennir gan Lywodraeth Cymru a’r Gronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygu Gwledig.