Kate Humble, Owen Sheers a Dafydd Iwan sy’n arwain Gŵyl Lên Llandeilo 2024

• 26-28 Ebrill 2024 – Llandeilo, Sir Gaerfyrddin, DU
• Bydd erthyglau nodwedd yn dathlu awduron a storïwyr o Gymru yn cyflwyno yn y Gymraeg a’r Saesneg. 
• Yn ymdrin â materion dinesig o bwysigrwydd lleol a chenedlaethol. 
• Yn cynnwys rhaglen benodedig i blant gyda Bardd Plant Cymru.

Bydd awduron, perfformwyr a storïwyr o bob rhan o Gymru yn dod at ei gilydd yn Llandeilo fis Ebrill eleni ar gyfer seithfed Ŵyl Lên Llandeilo yn Sir Gaerfyrddin.

Kate Humble, Owen Sheers, Dafydd Iwan, a John Devereux sy’n arwain y rhaglen adrodd straeon eleni drwy ffuglen, trafodaeth a pherfformiad.

Ymhlith yr awduron mae enillwyr Medal Ryddiaith yr Eisteddfod Genedlaethol, Meleri Wyn James a Sioned Erin Hughes, ac enillydd categori Llyfr y Flwyddyn Lesley Parr. Mae’r awduron enwog Julian Dutton, Sophie Buchaillard, Eloise Williams, Sian Northey, Myfanwy Alexander, Alun Ffred a Bethan Gwanas hefyd yn cyflwyno.

Bydd yr ŵyl yn agor gyda’r ddarlledwraig Kate Humble yn archwilio beth mae’n ei olygu i deimlo’n gartrefol, gan gynnwys myfyrdodau o’i thyddyn yn Nyffryn Gwy, a gyflwynir yn ei llyfr diweddaraf “Where the Hearth Is.” Ymhlith yr uchafbwyntiau eraill mae cogyddes Prynhawn Da S4C, Nerys Howell, a fydd yn rhoi arddangosiad coginio byw gyda ryseitiau o’i chyfrol “Cywain”; a’r arwr rygbi o Gymru, John Devereux, a fydd yn rhannu hanesion o’r llinell ystlys gyda’r cofiannydd Andy Howell.

Mae gŵyl 2024 hefyd yn llwyfan ar gyfer trafodaeth am y materion dinesig sydd o bwys i bobl yn lleol ac yn genedlaethol. Mae’r rhaglen yn cynnwys awduron sy’n rhychwantu sbectrwm gwleidyddiaeth a diwylliant Cymru, gan gyflwyno yn y Gymraeg a’r Saesneg.

Mae Christoph Fischer, sylfaenydd a chyd-gadeirydd Gŵyl Lên Llandeilo, yn esbonio: “Mae dod â phobl ynghyd o gymunedau amrywiol i rannu syniadau trwy’r grefft o adrodd straeon yn draddodiad oesol. Felly, yn ogystal â rhoi sylw i storïwyr crwydrol a rhai o nofelwyr a beirdd mwyaf adnabyddus a blaengar ein cenedl, mae gŵyl eleni yn edrych ar adegau tyngedfennol yn hanes diweddar Cymru a’u heffaith ar gymdeithas. Byddwn yn trafod materion yn ymwneud â hunaniaeth genedlaethol Gymreig, fel iaith a phrotest, ac yn ystyried sut olwg sydd ar y dyfodol i Gymru.

“Mae dros draean o raglen eleni yn cael ei chyflwyno yn Gymraeg, gyda chyfieithiadau ar y pryd ar gael ar gyfer llawer ohoni. Rydyn ni’n angerddol am adrodd straeon yn Llandeilo, ac rydyn ni’n anelu at gynnal gŵyl lenyddiaeth sy’n siarad â phobl ar draws ein cymunedau a thu hwnt.”

Ynghyd â thelynegwr a chenedlaetholwr “Yma o Hyd” Dafydd Iwan, mae’r arlwy yn cynnwys Adam Price AC, cyn arweinydd Plaid Cymru, a fydd yn trafod gwleidyddiaeth, diwylliant a chwaraeon diweddar Cymru gyda’r newyddiadurwr Ben Wildsmith. Bydd Andrew Slaughter, Arweinydd Plaid Werdd Cymru, yn ystyried dyfodol posib i Gymru yn wyneb ansicrwydd amgylcheddol, tra bod yr hanesydd Dr Wyn Thomas yn cymharu llifogydd yng Nghwm Tryweryn a chynlluniau dadleuol ar gyfer peilonau ar hyd Afon Tywi.

Yn ymuno â nhw ar y rhaglen mae golygydd “Woman’s Wales?” Dr Emma Schofield, y newyddiadurwraig Gwenfair Griffith, yr ymgyrchydd afonydd Angela Jones, a straeon gan ymgyrchwyr Cymdeithas yr Iaith. Bydd panel o awduron o gefndiroedd a dangynrychiolir yn nodweddiadol yn trafod yr hyn y mae Cymru a Chymreictod yn ei olygu iddynt mewn panel a gynhelir gan Newyddiaduraeth Cynhwysol Cymru.

I nodi 40 mlynedd ers streic y Glowyr yng Nghymoedd De Cymru, bydd y newyddiadurwraig arobryn Amanda Powell a ffotograffydd y wasg Richard Williams yn ailymweld â digwyddiadau allweddol y streic gyda’r bardd, y nofelydd a’r dramodydd Owen Sheers, fel y’u dangoswyd yn llyfr a gyhoeddwyd yn ddiweddar gan Powell a Williams, “Glo a Chymuned.”

Bydd Owen Sheers hefyd yn cyflwyno ei lyfr plant newydd “Drew, Moo and Bunny Too” ac yn trafod ei brofiadau yn ysgrifennu yn y genre am y tro cyntaf.

Ynghyd â Sheers, bydd awduron plant o bob rhan o Gymru yn ymddangos yn rhaglen gyntaf yr ŵyl sy’n canolbwyntio ar lenyddiaeth plant. Bydd “Gŵyl y Plant yn yr Ŵyl Lên” yn cynnwys gweithdai creadigol ar ysgrifennu a darlunio, perfformiadau crefft a drama, yn ogystal â rhaglen allgymorth i ysgolion lleol yn y dyddiau cyn y penwythnos.

Yn cael ei chynnal yn Yr Hen Farchnad ar ei newydd wedd yn Llandeilo, mae Gŵyl y Plant yn cael ei harwain gan awdur a darlunydd y gyfres “The Pirates”, Jonny Duddle, gyda Bardd Plant Cymru, Alex Wharton a Bardd Plant Cymru, Nia Morais. Mae’r rhaglen yn cynnwys awduron plant adnabyddus yn cyflwyno yn y Gymraeg a’r Saesneg – Eloise Williams, Lesley Parr, Atinuke, Meleri Wyn James, Alun Davies, Carys Haf Glyn a Claire Fayers.

Meddai Kate Glanville, nofelydd a chyd-gadeirydd Gŵyl Lên Llandeilo: “Dyma’r tro cyntaf i ni gael rhaglen bwrpasol i bobl ifanc yn yr ŵyl, ac mae’n argoeli i fod yn benwythnos llawn cyffro i blant Cymru o bob oed. Bydd llawer o weithdai i blant a rhieni i’w mwynhau, straeon ar thema’r Mabinogion, a cherddi a gwaith celf yn cael eu harddangos o’n gweithgareddau gydag ysgolion.

Mae’r gweithdai dros y tridiau’r penwythnos yn cynnwys gwneud modelau clai ac animeiddio ffrâm-wrth-ffrâm dan arweiniad enillwyr Gwobrau’r Academi, Aardman Animations, cerflunwaith papur, rhwymo llyfrau a darluniau a barddoniaeth i blant.

Bydd dathliadau’n mynd ymlaen i’r nosweithiau ar draws Llandeilo gyda noson o adrodd straeon yn Gymraeg a Saesneg dan ofal Cyfarwydd Ceri Phillips, taith gerddorol o amgylch y genedl gyda’r ddeuawd Fiddlebox, a chwedlau gwerin traddodiadol a cherddoriaeth gyda’r delynores Sioned Webb.

Mae Gŵyl Lên Llandeilo yn cael ei chefnogi gan Gynllun Grant Cymunedol Rheilffordd Calon Cymru, Cronfa Ysbrydoli Cymunedau Llenyddiaeth Cymru, Cyngor Tref Llandeilo a’i noddi gan lawer o fusnesau Llandeilo.

Fe’i cynhelir ar draws Llandeilo rhwng dydd Gwener 26 a dydd Sul 28 Ebrill 2024. Mae tocynnau nawr ar werth o’r wefan www.llandeilolitfest.org.uk