Community to host exhibition marking 80th anniversary of Paul Robeson concert

Community to host exhibition marking 80^th anniversary of Paul Robeson concert 

A valley community is planning a special celebration to mark the 80th anniversary of an historic concert it hosted featuring African-American singer and civil rights activists Paul Robeson. 

The unique exhibition “Let Paul Robeson Sing!” will be on display in the Mountain Ash Workingmen’s Club, Mountain Ash, on Friday 7^th and Saturday 8^th December.  

It commemorates the evening in 1938 when Paul Robeson was part of a concert at the Pavilion in Mountain Ash which paid tribute to 33 Welsh men who had died after volunteering to fight with the International Brigade during the Spanish Civil War.  

Next week’s event, organised by Dr Michael Ward and Eirwen Hopkins from Swansea University, will see 30 pop-up banners detailing Robeson’s life and influence go on display.  There will also be a performance from Cwmbach Male Voice Choir  – who sang with Robeson in the early 1960s – and folk singer Martyn Joseph.

Dr Ward, who was born and bred in Mountain Ash, is passionate about celebrating the concert and the community which hosted it. 

He said: “Paul Robeson was a uniquely gifted American singer with the most wonderful baritone voice. He was also a qualified lawyer, a scholar, athlete, actor, intellectual, linguist and orator, loved and admired wherever he went, and famous across the world” 

“Persecuted in America for the colour of his skin and for his political beliefs, Robeson is a shining example of courage and humanity, and it is right that Mountain Ash people feel pride in the relationship they built with the man, and in the concert they hosted, which should be remembered as an exceptional night.” 

The son of an escaped slave, Paul Robeson stood up against the racism and inequality that plagued black Americans, and for injustice everywhere.  

Dr Ward said: “Before Rosa Parks, Martin Luther King or Malcolm X there was Paul Robeson – who used his fame and influence to stand up for civil rights and fight for a fairer society.” 

He added that Robeson believed that his political education began in Britain, shaped by his contact with working people, and he forged an unbreakable bond with the miners of South Wales. He sang to raise money for the Miners’ Relief Fund, and also visited Spain to sing for the International Brigade fighting against the Fascists in the Civil War.  

Robeson’s appearance in 1940 film Proud Valley, set in a South Wales mining community, is still remembered as a ground-breaking portrayal of a black man as hero, at a time when prejudice and hatred were causing untold suffering to African Americans. 

The 1938 concert was attended by a packed audience of 7,000 people. Presenting the evening, acclaimed miners’ union leader Arthur Horner said: “In South Wales we have always lived for freedom and are determined to fight for it.” 

Historian Professor Hywel Francis described the concert as an emotionally charged evening symbolising the cause of internationalism which the Spanish struggle represented.  

The Paul Robeson Wales Trust was set up in 1999 to create the Let Paul Robeson Sing! exhibition and now continues to promote the memory of Paul Robeson and his bond with Wales. 

The exhibition was officially opened in 2000 at the National Museum of Wales with backing from Paul Robeson’s late son.

Designed by Phil Cope, it was made possible with financial support from the Welsh and UK governments. Paul Robeson Jr described the exhibition as a “vibrant, living testimony to the connection between my father’s legacy and Welsh life today and in the future”.

The exhibition is on loan from its permanent home at the South Wales Miners’ Library, which also houses a collection of material about Paul Robeson and his links to Wales and has been supporting the Mountain Ash project.

Mike and Eirwen now plan to build on enthusiasm for this project by putting together the Proud Valley Group to organise a larger celebration of Paul Robeson in Mountain Ash early next year. 

 If you would like to be part of this, or have memories, stories, souvenirs or ideas about this piece of Mountain Ash’s history, please let Mike or Eirwen know. 

Cymuned yn cynnal arddangosfa i ddathlu pedwarugeinmlwyddiantcyngerdd Paul Robeson

Mae cymuned yn y cymoedd yn cynllunio dathliad arbennig i nodi pedwarugeinmlwyddiant cyngerdd hanesyddol yn cynnwys y canwr a’r gweithredwr hawliau sifil Affricanaidd-Americanaidd, Paul Robeson.

Bydd yr arddangosfa unigryw Let Paul RobesonSing! i’w gweld yng Nghlwb Gweithwyr Aberpennar, Aberpennar ar ddydd Gwener a dydd Sadwrn, 7 ac 8 Rhagfyr.

Mae’n cofio noson ym 1938 pan fu Paul Robeson yn canu mewn cyngerdd yn y Pafiliwn yn Aberpennar, er mwyn talu teyrnged i 33 o Gymru a fu farw ar ôl gwirfoddoli i ymladd gyda’r Frigâd Ryngwladol yn Rhyfel Sifil Sbaen.

Bydd y digwyddiad y mis nesaf, a drefnwyd gan Dr Michael Ward ac Eirwen Hopkins o Brifysgol Abertawe, yn cynnwys arddangosfa o 30 o faneri naid yn amlinellu bywyd a dylanwad Paul Robeson.

Mae Dr Ward, a anwyd ac a fagwyd yn Aberpennar, yn angerddol am ddathlu’r gyngerdd gyda’r gymuned a’i groesawodd.

Dwedodd: “Roedd Paul Robeson yn ganwr hynod ddawnus o UDA, gyda’r llais bariton mwyaf rhyfeddol. Roedd hefyd yn gyfreithiwr cymwysedig, ysgolhaig, mabolgampwr, actor, deallusyn, ieithydd ac areithydd. Byddai pawb yn dwlu arno bel bynnag yr aeth, ac roedd yn fyd-enwog.”

 “Wedi’i erlid yn UDA oherwydd lliw ei groen a’i gredoau gwleidyddol, mae Paul Robeson yn enghraifft o ddewrder a dyngarwch, ac mae’n iawn bod pobl Aberpennar yn falch o’u perthynas â’r dyn, ac o’r gyngerdd a gynhaliom, a dylent ei chofio fel noson eithriadol.”

Yn fab i gaethwas a ddihangodd, safodd Paul Robeson yn erbyn yr hiliaeth a’r anghydraddoldeb y dioddefodd Americanwyr du, ac yn erbyn anghyfiawnder ym mhobman.

Dywedodd Dr Ward: “Ymhell cyn amser RosaParks, Martin Luther King neu Malcolm X, bu Paul Robeson yn defnyddio’i enwogrwydd a’i ddylanwad i dros hawliau sifil ac i ymladd am gymdeithas decach.”

Ychwanegodd bod Paul Robeson yn credu mai ym Mhrydain y dechreuodd ei addysg wleidyddol, wedi’i llywio gan gyswllt â gweithwyr, a ffurfiodd berthynas agos a chadarn â glowyr De Cymru. Canodd i godi arian ar gyfer Cronfa Gymorth y Glowyr, ac aeth i Sbaen i ganu i’r Frigâd Ryngwladol yn brwydro’n erbyn y Ffasgwyr yn y Rhyfel Sifil.

Mae ymddangosiad Robeson yn y ffilm Proud Valley ym 1940, wedi’i lleoli mewn cymuned glowyr yn ne Cymru, yn cael ei chofio o hyd fel portread arloesol o ddyn du fel arwr, mewn cyfnod pan fo rhagfarn a chasineb yn achosi dioddefaint aruthrol i Americanwyr Affricanaidd.

Roedd 7,000 yng nghynulleidfa’r gyngerdd ym 1938. Wrth gyflwyno’r noson, dywedodd arweinydd yr Undeb, Arthur Horner: “Yn ne Cymru rydym wastad wedi byw er rhyddid, ac rydym yn barod i ymladd amdano.”

Disgrifiodd yr hanesydd yr Athro Hywel Francis y gyngerdd fel noson llawn emosiwn, yn symbol o achos rhyngwladoldeb yr oedd yr ymladd yn Sbaen yn ei gynrychioli.
Sefydlwyd Ymddiriedolaeth Cymru Paul Robeson ym 1999 i greu’r arddangosfa Let Paul RobesonSing!, ac mae’n parhau i hyrwyddo cofio Paul Robeson a’i berthynas â Chymru.

Agorwyd yr arddangosfa yn swyddogol yn 2000 yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru, gyda chefnogaeth ei fab, y diweddar Paul RobesonJnr.

Ariannwyd yr arddangosfa, a ddyluniwyd gan Phil Cope, gan Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol. Fe’i disgrifiwyd gan Paul RobesonJnr. fel, “tystiolaeth nwyfus a byw o’r cyswllt rhwng treftadaeth fy nhad a bywyd Cymru heddiw ac yn y dyfodol.”

Mae Mike ac Eirwen nawr yn cynllunio i adeiladu ar frwdfrydedd am y prosiect drwy sefydlu Grŵp ‘Proud Valley’ i drefnu dathliad mwy o Paul Robeson yn Aberpennar y flwyddyn nesaf.

Os hoffech fod yn rhan o hyn, neu os oes gennych atgofion, storïau, cofroddion neu syniadau am y rhan hon o hanes Aberpennar, cysylltwch â Mike neu Eirwen.